Verandert er iets

Eigenlijk maakt het niet uit van welke kant je vuurtoren 'De Ven' aan de Oosterdijk nadert. En er is ook geen reden om er een zoekplaatje te maken: 'zoek de tien verschillen'. Die zijn er namelijk niet. Het is zo'n plek waar de tijd geen vat op lijkt te hebben gehad.

Dat is niet helemaal waar. De vuurtoren heet nog steeds vuurtoren maar er is geen vuurtorenwachter die nog met takkenbossen of blokken hout naar boven gaat om er een echt vuur aan te steken tegen de tijd dat het donker wordt en het vuur de schepen op koers moet houden en daarmee te waarschuwen voor de ondiepten die er langs de kustlijn zijn.

Na het hout kwam er een fossiele brandstof en ook die tijd is al lang voorbij. Alle vuurtorens zijn voorzien van elektriciteit en daarmee schijnt de lichtbundel van de vuurtoren over zee en land in een vast patroon. Iedere vuurtoren heeft weer een eigen code zodat de schipper weet waar het schip zich bevindt. De Ven is een van de onbemande torens. Behalve deze verschillen is de dienstwoning meegegaan met de tijd. Op de afbeelding uit de Collectie van het ZZM is nog de oude woning te zien. Waarschijnlijk te bouwvallig of te klein om nog te behouden en van een eigentijdser interieur te voorzien met meer comfort.

Maar dat is dan het meest in het oog springende wat het exterieur betreft. 

Boven de toegangsdeur zit een ingemetselde gevelsteen en daar staat in het kort de wordingsgeschiedenis van de vuurtoren op.

De burgemeesters van de plaatsen: Amsterdam, Enkhuizen, Hoorn en Medemblik hadden tot het stichten van deze vuurtoren in 1700 besloten. De veiligheid van schepen, bemanning en passagiers stond voorop. Of de toren proactief is gebouwd of pas nadat er een of meerdere schepen waren vergaan op deze plek wordt niet duidelijk. Maar doorgaans worden zulke maatregelen genomen nadat er een incident heeft plaatsgevonden. (Het kalf en de put).

De tekst op de steen:

 D. Ed. Gr. Mo. Heeren Staten van Hollant en Westfriesland hebben door de Heeren Nicolaes Witsen, Willem Crap, Gerard Moeskoker en Nicolaas Brouwer Burgemeesteren der Steden: Amsterdam, Hoorn, Enkhuisen en Medemblik 

Gedaen oprechten dit Baken als Comp. tot Pilotologie Ao M D C C.

En werde de eerste steen gelegd door Johan Duijvens, Cornelis Francois Duijvens, Dirck de Vries en Frederik Verbrugge. Op den eersten July des zelven Jaars. 

Bovenin het wapen van Holland en aan de rand: vier wapenschilden (waarschijnlijk van de vier burgemeesters).

Het stichtingsjaar van dit baken ligt midden in de periode waarin de grote VOC schepen van Amsterdam naar Texel of Tessel moesten varen, vrijwel leeg gingen deze zeeschepen over de vrij ondiepe Zuiderzee. Dat is ongetwijfeld de reden dat de burgemeester van Amsterdam tot actie over wilde gaan en het belang van een veilige route voor de scheepvaart onder de aandacht heeft gebracht bij de Staten van Westfriesland en Holland.  Pas op de rede van Tessel werden de goederen aan boord gebracht en de belangrijke passagiers. Alleen dit onbelast varen van de grote schepen maakt dat een schipper voortdurend alert moest zijn op de ondiepten. Een vuur of baken moest als waarschuwing dienen. 

 In diezelfde tijd werden nog twee vuurtorens gesticht: Durgerdam en het bekende 'Paard van Marken'.

bijdrage geplaatst: 1 juli 2025

afbeeldingen: zwart wit en afbeelding met dienstwoning uit het westen met seinpaal: Collectie ZZM Enkhuizen

afbeelding vanaf de Oosterdijk en gevelsteen: auteur