Vincent Erdin
In Nederland is vrijwel al het landschap zoals we dat nu kennen ontstaan door mensenhanden. Al eeuwenlang wordt het land gevormd door de mens. De dijk, want dat is het, die op de afbeelding te zien is is nooit zo breed geweest en asfalt ligt er ook pas sinds enkele decennia op. De kolk die links zichtbaar is ligt er pas sinds 1825. En rechts naast de dijk daar was ooit water, tot 1932. Toen was het abrupt afgelopen en werd zee land.
De Blokzijlerdijk moest het achterland beschermen tegen de golven van de Zuiderzee. Al vroeg medio 1200 wordt de dijk genoemd die van Kuinre via Blankenham naar Blokzijl loopt. Tussen Blokzijl en Vollenhove ligt dan de Vollenhoofsedijk. Op de ene plaats komt de zee wat dichter bij de dijk dan op een andere plaats. Een dijk die mensen bescherming bood. Toch ging het behoorlijk mis in het rampjaar 1825. Vorig jaar werd in het Buitenmuseum stilgestaan bij de ramp van 1916 en werd dat uitgelicht in de Watersnoodstraat. Over acht jaar zou het passend zijn groots stil te staan bij de ramp die dan 200 jaar geleden plaats heeft gevonden.
De kolk is al een stil aandenken blijven liggen, geïntegreerd in het landschap. Tussen Blankenham en Kuinre liggen nog zo'n vijf van deze kolken.
We kunnen dus nooit doen alsof het landschap niet aan verandering onderhevig is. Dat is een idee fixe, een gedachtenspinsel. Veranderingen voltrekken zich soms zeer geleidelijk zonder dat je het merkt, dan weer met stuiptrekkingen.
Er zullen weinig mensen meer zijn die nog uit eigen ervaring of herinnering weten dat die zee daar aanwezig was. We hebben het geaccepteerd maar ook de aanleg van polders is mensenwerk.
Op twee andere plaatsen zien we handtekening van een klokkengieter: in de toren van Blankenham hangt een luidklok uit de 16e eeuw.
In de Zuiderzeestad heeft een glazenier in 1662 een raam gemaakt waarin de stad Blokzijl is afgebeeld.
Hier zien we twee ambachten die eeuwenlang gemeengoed zijn geweest maar niet alledaags. Een luidklok laten gieten gebeurde in opdracht van een stadsbestuur of een kerkbestuur, hetzelfde geldt voor de glazenier, hij werkte in opdracht van iedereen die een aandenken na wilde laten. De mens bengt dus herinneringen aan in het landschap maar net zo goed op bijzondere momenten en bijzondere plaatsen.
Sinds 2015 wordt er gewerkt aan de Agenda IJsselmeergebied 2050. Dat lijkt nog heel ver weg. Als individu klinkt morgen of volgende week al te ver om over na te denken. Al maken we volop plannen voor het een of ander: verhuizen, werk, vakantie etc. Maar of we dat ook echt allemaal meemaken. We zijn mensen van de dag.
Het landschap langs de hele IJsselmeerkust is aan verandering onderhevig, kijk maar naar de kaart Tijdreis over 200 jaar. Plaatsen zijn groter geworden, polders en wegen zijn aangelegd etc.
De agenda 2050 wil in grote lijnen proberen aan te geven waar de hele regio aan toe is als er aan het jaar 2050 wordt gedacht. Welke grote ontwikkelingen zijn er aan de horizon zichtbaar? Voor de Blokzijlerdijk zal er weinig veranderen, het zal niet ineens een autosnelweg worden. De opgave wordt om alle functies in het gebied zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen: Natuur, Landbouw, Recreatie, Wonen, Werken. Het Zuiderzeemsueum is destijds opgericht om herinneringen levend te houden aan het voorbije verleden, het moment waarop de zee veranderde in een meer.
Misschien is er straks nog meer om bij te schrijven in het collectieve gedachtengoed. Herinneringen stapelen zich op en rijgen zich aaneen.
Bijdrage geplaatst: 9 september 2017
afbeelding: auteur