Verhaal

Oud zegt niet altijd alles

De historische waarde van binnensteden was niet vanzelfsprekend

Fallback image

Verval van binnensteden was al vanaf 1830 aan de gang zonder dat er een cultureel reddingsplan was.

DSC03878

Plattegrond Blokzijl, medio 1900 Door: Vincent Erdin

Onlangs deed iemand de volgende uitspraak: "steden moeten er vroeger toch veel fraaier en historischer hebben uitgezien". Helaas is dat niet altijd zo. Een blik op de topografische kaart van medio 1900 en 2000 zegt genoeg over veranderingen die steden en dorpen veelal hebben ondergaan. Het reisdagboek van Jacob van Lennep en Dirk van Hogendorp laat ook genoeg verval van veel plaatsen zien als zij schrijven over verzakte woningen, vestingwallen en wat dies meer zij.

Steden waar de glorie is verdwenen krimpen en raken in verval. Wie de moeite neemt om een stadswandeling te maken in Blokzijl zal het opvallen dat de hele Steenwijkerkolk ongeveer iets meer dan dertig jaar geleden is gebouwd. Op die plaats moet al eerder een metamorfose hebben plaatsgevonden. In 1974 is zuivelfabriek De Volharding. geopend in 1903, van Blokzijl afgebroken. Het kan zijn dat deze zuivelfabriek over één of meerdere van de ondergenoemde straten heen is gebouwd. In het gebied rond de haven van Blokzijl zijn namelijk niet minder dan zeven straten verdwenen: Engelsche Steeg, Joden Breestraat, Molenbuurt, Overhoek, Vierhoek, Wijde Schoolgang, Zakstraat en delen van de Zeedijk. Van de mensen die hier leefden vinden we geen sporen van hun woningen meer terug. De hier verdwenen zeven straten lagen in Wijk 2, 3 of 4 van Blokzijl. Op de kaart van 1832 is de structuur van Blokzijl nog beter te zien; https://www.hisgis.nl.

Op de Domineeswal, Noorderkade of de Zuiderstraat daar waan je je even terug in de tijd. 

De nieuwbouw van de Steenwijkerkolk dateert van medio 1978 en detoneert enigszins bij het historische karakter van de andere straten. De Steenwijkerkolk ligt echter net buiten de loop van die historische straten waardoor het niet al te zeer opvalt dat het afwijkt.

Een andere nieuwkomer is de Wortelmarkt, deze straatnaam kwam eerder niet voor in het straatnamenregister van Blokzijl.

Een ander dorp waar de tand des tijds behoorlijk heeft toegeslagen is Zoutkamp, zie hiervoor het jaarboek "Het Peperhuis 2014" van het ZZM.

Het Zuiderzeemuseum kreeg een belangrijke taak toebedeeld bij het bewaren en in beeld brengen van het Zuiderzee erfgoed. Niet zonder reden konden er daarom zoveel huizen vanuit, onder andere, Zoutkamp naar het nieuwe buitenmuseum worden overgebracht. Het buitenmuseum is een verzameling van panden die er elders niet meer hadden mogen staan. Zij vertellen hun eigen verhaal en zo mogelijk ook van de bewoners.

Het besef van Cultureel Erfgoed is weliswaar al honderd jaar oud maar het lukt lang niet altijd om panden te behouden. In Blokzijl is het Vereniging Hendrick de Keijser die zich ingespannen heeft om op grotere schaal panden aan de Bierkade en in de Kerkstraat te behouden.