Drinkwater

De toenmalige kroonprins is in de aanloop naar zijn koningschap een periode binnen het watermanagement actief geweest. Een uitspraak was: (drink)water gaat een wereldwijd probleem worden.

Waarschijnlijk heeft de meerderheid van de Nederlandse bevolking op dat moment gedacht: het zal wel, of het zal zo'n vaart niet lopen. Zo'n vijftien jaar later worden we al bijna ingehaald door de feitelijke situatie.

Een samenleving zonder modern vervoer: auto, vliegtuig, trein etc. Het zou vervelend zijn, maar waarschijnlijk is de maatschappij flexibel genoeg om andere wegen te vinden om ergens te komen. Een samenleving zonder moderne communicatiemiddelen, telefoon in allerlei gradaties, ook dat zou misschien vervelend zijn, maar er zijn vast wel andere manieren om met elkaar in contact te blijven. In het buitenmuseum zijn twee goede voorbeelden te vinden: het postkantoor en de beheerder van de lokale bank.

Maar een samenleving zonder goed water en met name drinkwater, dat gaat faliekant de verkeerde kant uit. In die zin sprak de kroonprins woorden die nu nog nagalmen, maar tevens aan actualiteit winnen.

Los van alles wat er aan het etiket 'klimaatverandering' wordt opgehangen zien we het om ons heen gebeuren: overstromingen met rampzalige gevolgen, het wassende water baant zichzelf wel een weg als de mens het water zodanig heeft ingeperkt dat het geen kant op kan stromen.

Valkenburg in juli 2021 werd getroffen wat in vergelijking met België en Duitsland een 'mini' ramp was. Ook recente voorbeelden laten dat weer eens zien.

Drinkwater en crisis worden nog niet echt aan elkaar gekoppeld. Toch verscheen er deze week wel een bericht in een landelijke krant: Schoon drinkwater is de stikstofcrisis 2.0. En dat is andere koek. 

Afgelopen week waren er twee bijeenkomsten met de titel: 'Geen heden zonder verleden'. De boodschap: leer alstublieft van het verleden om verstandige besluiten te nemen. De tweede: 'Drinkwater en droge voeten'. In allebei zit een spanningsveld.

Wat het eerste betreft: geen heden zonder verleden. Een saillant detail is dat er ook in het buitenmuseum van het ZZM en de binnenstad van Enkhuizen onderzoek is gedaan naar hoe huishoudens het beschikbare water gebruikten. (Andere binnensteden worden ook onderzocht). Het is een vijf jaar durend wetenschappelijk onderzoek dat gecoördineerd wordt door prof. dr. Petra van Dam (VU Amsterdam). 

De eerste resultaten waren verrassend en geven een inkijk in een samenleving van honderd tot driehonderd jaar geleden die veel duurzamer was dan misschien wel eens gedacht wordt.

Om het verschil duidelijk te maken: in deze tijd draaien we voor alles wat er binnen een huishouden gedaan moet worden de kraan open en er stroomt een soort water uit met een constante kwaliteit. Maar waarom zou er voor alle toepassingen steeds dat ene soort kwaliteitswater nodig zijn? 

Een tweede prangende opmerking was dat er in Nederland een waterbel is die jaarlijks langs natuurlijke weg wordt, of werd, aangevuld. Uit die beschikbare voorraad komt ons gezuiverde drinkwater. Echter de vraag naar schoon water is inmiddels groter geworden dan de beschikbare voorraad. We leven niet van de rente, maar teren in op de voorraad en dat maakt dat het een ernstiger gevolg zal gaan krijgen. 

Onlangs werd bekend dat een zuivelfabriek zich wilde vestigen op een goedkoop bedrijfsterrein, maar wel 2,5 miljoen liter water per dag nodig zou hebben voor het proces. Dat is ernstig veel, de gemeente was uit economisch oogpunt wel gelukkig met de komst van het bedrijf: inkomsten en werkgelegenheid. De provincie houdt een slag om de arm: moeten we zoveel schoon drinkwater permanent willen onttrekken aan de voorraad? Een cruciale vraag.

Nederland staat aan de vooravond van een belangrijk 'omdenkproces', niet in het minst ten aanzien van het waterverbruik; nu plm. 125 liter per persoon per dag.

De concrete, maar dringende vraag wordt: hebben we al dat water echt nodig of kan er een toef af zonder dat het pijn gaat doen? De huishoudens in het buitenmuseum van het ZZM anno 1920 hebben misschien wel een gouden sleutel in handen om ons probleem op te lossen.

bijdrage geplaatst: 7 oktober 2023

afbeelding: auteur; gemeenschappelijke waterput op de Urkerbult in het ZZM.