Vincent Erdin
In de vorige bijdrage Nederland onder NAP ging het over een overschot aan water in de polder. Toegegeven na de zomer van 2018 zou iedereen in de landbouw, tuinbouw en sierteelt alleen maar blij zijn met dat overschot omdat de enorme hitte wel een wissel heeft getrokken op de waterhuishouding.
Misschien dat dit begrijpelijke probleem op een later moment nog eens aan de orde kan worden gesteld.
Voor deze bijdrage wordt uitgegaan van een teveel aan water in de polder en borduurt daarmee voort op de bijdrage van 18 juli 2018.
Al in de middeleeuwen hadden de bewoners van een nieuwe polder al vrij snel in de gaten dat teveel water in de polder zorgde voor een matige, slechte of helemaal geen oogst. Waterbeheer was toen en nu essentieel. Een dijk die om een polder ligt is een gesloten systeem en later geen water in of in dit geval uit. De volgende oplossing werd bedacht.
Het principe was tamelijk simpel, als het goed is is er een hoogte verschil tussen de denkbeeldige polder en het water buiten de polder. Als het buitenwater op sommige delen van de dag lager staat dan is er een tamelijk eenvoudige oplossing denkbaar. In de polderuitgang wordt een spuisluis gemaakt en op het moment dat de waterstand van het buitenwater lager is worden de spuideuren open gezet en het overtollige water kan wegstromen net zolang totdat het gewenste peil in de polder weer is bereikt.
Dat is de meest ideale situatie: deuren open en deuren dicht. Tot ver in de 19e eeuw werd deze methode nog op grote schaal toegepast. Er waren dan ook duizenden polders en poldertjes variërend van enkele hectares tot vele honderden of enkele duizenden hectares. Op de afbeelding is een voorbeeld van een spuisluis te zien. De spuisluis is te zien in de dijk in het Buitenmuseum van het Zuiderzeemuseum. De doorgang waardoor het water weg kan stromen is te zien evenals de deur die geopend en gesloten kan worden. Verder nog een fraai wapen, doorgaans van het waterschap of hoogheemraadschap om aan te tonen wie de eigenaar van de sluis was en eventueel een jaartal wanneer de sluis was gebouwd.
Maar Nederland zou Nederland niet zijn als het allemaal zo simpel ligt. Op vrijwel alle plaatsen waar een wateroverschot is kan er van deze natuurlijke waterlozing als gevolg van een hoogteverschil tussen binnen- en buitenwater nauwelijks meer gebruik worden gemaakt.
Het hoogteverschil tussen binnen- en buitenwater werd steeds kleiner en de tijdsperiode waarop het buitenwater lager stond dan het binnenwater in de polder steeds korter. Een nieuw probleem dient zich aan. De oplossing kwam al in de 15e eeuw.
Nederland beneden NAP (III) gaat op die oplossing in.
bijdrage geplaatst: 12 oktober 2018
afbeelding: auteur