Eva Vriend
‘Geen één leraar had zin om onze mentor te worden,’ vertelt Gretha Brink. Zij deed de mavo aan het Emelwerda College, een christelijke scholengemeenschap in Emmeloord. Ze had hiervoor ook op Urk kunnen blijven, maar de twee middelbare scholen in haar woonplaats zelf zijn strenger christelijk. Het betekende wel dat Gretha iedere dag moest reizen, 13 kilometer heen en 13 kilometer terug.
De mavoklas van Gretha stond op haar school bekend als ‘de Urker klas’, zegt zij. ‘We hadden niet zo’n goede naam. We kenden elkaar allemaal al en spraken onze eigen taal. Anderen vonden ons wild en uitbundig.’
Urker Henk Brouwer (geboren in 1935) werkte jaren in het onderwijs. Eerst op een basisschool in Hoofddorp, later op een middelbare technische school in Barneveld. Hij begon zijn carrière op een basisschool op Urk. Hij zegt dat de leerlingen van Urk inderdaad best mondig zijn.
‘Ze zijn gewend om voor zichzelf op te komen, zijn open en komen snel to the point,’ zegt Henk. ‘Misschien komt dat wel door onze geschiedenis: Urkers moesten ook voor zichzelf opkomen toen de Zuiderzee werd afgesloten.’
Toen hij eens een jongen straf had gegeven, in zijn Urker tijd, stond er ’s avonds een ouder aan de deur: ‘Wie denk jij wel dat je bent?’
‘Ik vind het prettig als kinderen aangeven dat ze iets niet willen,’ zegt Henk Brouwer. De Urker kinderen lijken volgens hem op de meer bijdehante jeugd in Hoofddorp. Als hij aan het eind van de lesdag aan een leerling vroeg om het bord schoon te vegen, zei een kind gewoon dat het geen tijd had. Later in Barneveld deed een kind het wel braaf, maar met tegenzin.
‘Als ze op de Veluwe “ja” zeggen, moet je er niet vanuit gaan dat het zo is,’ leerde Henk. ‘Als geboren en getogen Urker, vind ik het lastiger om daarmee om te gaan.’
Dat alle Urkers op de school in Emmeloord bij elkaar werden gezet, had ook praktische redenen, weet Gretha. De Urker leerlingen konden dan bijvoorbeeld makkelijk samen reizen. ‘Pubers vinden het ook interessant om zich te onderscheiden,’ zegt Henk. Doordat de school de Urkers apart zette, werd de groepsband, bewust of onbewust, versterkt.
Henk Brouwer heeft veertig jaar buiten Urk gewoond en gewerkt en is nooit ‘anders’ behandeld, zegt hij. ‘Het is maar net hoe je jezelf opstelt.’ Dat geldt over en weer: ‘Voor de Urkers buiten Urk en voor de niet-Urkers die naar Urk komen.’ Gretha kijkt, hoe dan ook, terug op een leuke schooltijd: ‘Wij hadden het vooral leuk en gezellig met elkaar.’
Gretha en Henk deden hun verhaal tijdens het vertelcafé op Urk, op 17 juli 2018.
Foto: Urkerdag. By Pa3ems [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], from Wikimedia Commons