Enkhuizen: plaats vol geschiedenis.

Enkhuizen wordt alom geprezen om de grote historische waarde van de panden die verspreid door de binnenstad staan. Het geeft een goed beeld van wonen en werken in met name de 17^de  eeuw.

De Wester- en Zuiderkerk, het stadhuis, de pakhuizen, woonhuizen, winkelpanden, de dijkwoningen langs de Zuider Havendijk en de Boerenhoek.

Veel van de panden uit de 17^de eeuw hebben een directe relatie met de VOC waar de kamer Enkhuizen gebruik van heeft gemaakt. In de pakhuizen werden de geïmporteerde goederen opgeslagen. In het binnenmuseum was lange tijd een ‘kruidenzolder’ ingericht waar het altijd naar specerijen rook.

Maar wie let er op de panden van het binnenmuseum zelf? In de gevelwand van de panden aan de Wierdijk zitten zo’n vijftien gevelstenen. Voor een belangrijk deel herplaatst en hier opnieuw ingemetseld. Dat geeft direct aan dat er veel panden (vermoedelijk uit de 17^de en 18^de eeuw) zijn verdwenen.

Over een gevelsteen in Enkhuizen bestaat een kleine misvatting, althans in de uitleg. Te vinden aan de Prinsenstraat.

De uitleg is dat het hier om een eend gaat die afgebeeld is. De tekst  onder de vogel: ‘t woort stat fast’ met het plaatje er bij zou het dan worden: Eend t woord staat vast.

Iedereen heeft wel in de gaten dat dit niet lekker loopt.

De meest voor de hand liggende verklaring is nu dat het geen eend maar een gans is die hier afgebeeld staat en dan wordt de spreuk: ‘Gans ’t woord staat vast’. En dan moet Gans in de huidige tijd gelezen worden als ‘Heel het woord staat vast’.

De vraag is natuurlijk om welk woord het hier gaat dat zo onwankelbaar vast staat dat er een gevelsteen aan is gewijd. Misschien zou de oorspronkelijke bestemming van het pand daar iets meer over kunnen vertellen: een drukkerij, een boekverkoper? Een plausibele verklaring zou ook kunnen zijn om te lezen: ‘Gans ’t Woord staat vast’. En dan zou het om de Bijbel gaan.

De geschiedenis van het museum begint in 1948 maar de panden zijn veel ouder en dat geeft weer de mogelijkheid om verder terug te gaan in de historie van de stad.

Misschien een volgende keer over een steen in een van de panden van de Wierdijk zelf, ze zijn hoe dan ook de moeite waard.

Bijdrage geplaatst: 23 maart 2023

Afbeelding: auteur.

Recent verschenen: Gevelstenen in Steenwijkerland, geschiedenis in steen. Bevat een historische inleiding over het fenomeen gevelsteen en het gebruik er van in Nederland.